NİĞDE HALK MÜZİĞİ VE HALK OYUNLARI
Halk Müziği
Her toplumun kendisine özgü kültürü, örfü, âdeti, gelenekleri ve görenekleri vardır. Bunları en iyi yansıtan ve işleyen de halk müzikleridir. Türkü ise adından da anlaşıldığı gibi Türk’e has demektir. Bu yüzdendir ki Türk’ü anlamak için türkü dinlemek gerekir. Türküler, toplumsal ve kişisel konuları içerir. Türkü mutluluğun, sevincin, hüznün, sevdanın, savaşın, barışın, ölümün; kişiler arasındaki ilişkilerin ritme, ezgiye ve kelimelere aktarılmış halidir. Türk insanı tüm Anadolu’da olduğu gibi Niğde’de de bölgeye özgü türkülerle tüm yaşanmışlıklarını anlatır. Bozkırın elleri nasırlı, ayakları çatlak, yüzleri ve yürekleri yanık insanları aşkı, hüznü, neşeyi; gurbeti türkülerde yaşatmıştır. Gurbette sıla hasreti çekerken “bize mesken oldu gurbet elleri” dizeleriyle küçükken annesini kaybeden, anne sıcaklığı ve şefkatinden mahrum olan öksüz yüreğinden “küçükken görmedim de ana kucağı” dizeleriyle avaz olup çıkar dudaklarından. Niğde güzelleri türkülerde “boyu uzun ince beli, baldan da tatlıydı dili, sandım ki cennetin gülü” sözleriyle tasvir edilir.
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın da dediği gibi “Türk insanının yazılmayan romanı türkülerde saklıdır.” Yaşantımızın gizlenenleri de açığa çıkarılanları da türküyledir.
Başlıca türkülerimiz;
NİĞDE HALK MÜZİĞİ
- Akkoyun
- Aksine (Aksille)
- Alay Türküsü ( Çekin Halay Düzülsün)
- Aman Hocam
- Anşam
- Aslan Karam
- Aziziye
- Badısaba
- Çubuk
- Dağda Tavşan
- Dertli Koyun
- Develi
- Emine
- Eşim Havada
- Eşme Kaya
- Fadime
- Garip Anam
- Gül Fidan
- Hop Cilveli
- Hop Dündarlı
- İki Bülbül Hiçbir Dala Konar Mı
- Kamayı Vurdum Yere
- Kara Biber
- Kara Dut
- Kara Kuş
- Kara Tavuk
- Katırcıoğlu
- Keloğlan
- Kırat
|
- Kozanoğlu
- Menberi
- Mir Ali
- Nenni
- Nevruz Gelin
- Oğlan Oğlan
- Osman Efe
- Saffet Efendi
- Sarı Kız
- Sazalca
- Sille
- Süpürge
- Sürmeli
- Tombili
- Türkmen Güzeli
- Ufacık Karacık
- Yaban İlleri
- Yaman Ayşam
- Yıldız
- Aksineye Vardım Koyun Yaymaya
- Bağa Girdim Üzüme
- Bastım Asmanın Dalına (Abaruh)
- Bir Yıldız Doğdu Yüceden
- Cimdallı Çarşısında
- Çaya İndim Durnaya
- Dama Bulgur Sererler
- Gine Yeşillendi Niğde Bağları
- Gökyüzünde Asılıdır Zembilim
|
NİĞDE HALK OYUNLARI
BASTIM ASMANIN DALINA (ABARUH)
1.Müzik
Bastım asmanın dalına
Dal kırılıverdi abaruh
Girdim yârin bahçesine
Yar sarılıverdi abaruh
Bağlantı
Kendisi ufacık ufacık
Elleri topacık topacık
Ben atımı nalladırım
Okkada nalınan abaruh
Ben yârimi oynatırım
Dökmede zilinen abaruh
Bağlantı
Kaynak: Halil Atılgan
Kaynak Kişi: Nurettin Bayhan
Derleyen: Nurettin Çamlıdağ
2.Ritim (2/4)
3.Birinci adım;
a. Sağ ayakla başlanarak, sağ-sol dizleri yukarı çekerek parmak ucundan pençelere inilerek, yaylanma yapılarak sol ayak yukarı çekilir.
b. Aynı hareketler diğer ayak çekilerek devam eder. Eller önde sallanmaktadır.
İKİ AYAK
1. Müzik
2. Ritim (2/4)
3. Birinci adım; yürüme şekli,
a. Sağ ayakla başlayarak yukarı doğru yürüyüş ritminde çelerken, sol ayak dizden yere doğru atılır.
b. Diğer ayak yere konarken sağ ayak dizden atılır ve bu üç aşamalıdır.
c. Sol ayak ikinci kez atıldığında parmak ucu yere vurularak tekrar öne doğru atılır.
d. Sağ ayak da dizden atıldıktan sonra sol ayağın topuğunun arkasına parmak ucu konularak ayak saklanır.
4. İkinci adım; Yaylanma,
a. İkinci figürde sağ ayak önde dairesel bir hareket yaparak çevrilirken iki ayak üzerinde yaylanma hareketi yapılır.
b. Sol ayak önde dairesel bir hareket yapılarak çevrilirken iki ayak üzerinde yaylanma hareketi tekrar edilir.
c. Tekrar sağ ayak üzerinde aynı hareket tekrar edilir.
d. Sağ ayak parmak ucu vurularak tekrar öne doğru atılır.
e. Sağ ayak dizden atıldıktan sonra sol ayağın topuğunun arkasına parmak ucu konularak ayakucu sol ayağın topuğunun arkasına yaslanır.
5. Üçüncü adım; Sıçrama,
a. Sıçrama hareketi ile çift ayak basılır ve sol ayak dizden öne çekilir.
b. Sıçrama hareketi ile çift ayak basılır ve sağ ayak dizden öne doğru çekilir.
c. Sıçrama hareketi ile çift ayak basılır ve sol ayak dizden öne doğru çekilir.
d. Sol ayak yere konmadan sağ ayak parmak ucu hizasına bir kez vurularak dizden yukarı çekilir.
e. Sıçrama hareketi ile çift ayak yere basılır sağ ayak sol ayak topuğunun arkasına parmak ucu dik olacak konumda konur.
ÜÇ AYAK
1. Müzik
2. Ritim (2/4)
3. Birinci adım;
a. Sağ ayakla yürüyüş ritminde başlanır.
b. Sağ ayağı yere basarken sol ayak dizden yukarı çekildikten sonra aşağı doğru atılır.
c. Bu hareket üç kez tekrar edildikten sonra sol ayak yukarıdayken parmak ucuyla sağ ayağın yanına bir kez vurulur ve atılarak yerine koyarken sağ ayak dizden çekilip yere atılır.
d. Atılan sağ ayak sol ayağın topuğuna konur. Kollar yukarı kalkık ve eller göğüs hizasında tutulur.
4. İkinci adım;
a. İkinci figürde birincinin ayak ritminde fakat ayaklar önde dairesel hareketler çizer.
b. Diğer ayak atmaları birinci figür gibidir
CİMDALLI
1.Müzik
Cimdallı çarşısında
Alim amman aman aman
Gülüm amman aman aman
Mum yanar karşısında
Adam kemlik mi umar
Alim amman aman aman
Gülüm amman aman aman
Kapı komşusuna
Bağlantı
Hop sindelli sindelli
Bir kız verin Dündallı
Kürkçü’den bakıyorlar
Onun altında bir köy var
Çık daldan kiraz devşir
Alim amman aman aman
Gülüm amman aman aman
Altında kahve pişir
Her kahveyi içtikçe
Alim amman aman aman
Gülüm amman aman
Beni aklına düşür
Bağlantı
Kaynak: Halil Atılgan
Kaynak Kişi: Nurettin Bayhan
Derleyen: Nurettin Çamlıdağ
2.Ritim (2/4)
3. Birinci adım;
a. Sol ayağın üzerinde bir kez sekerek sağ ve sol ayağı yere basar.
b. Yukarı sıçrayarak çift ayak yere vurulduktan sonra, önce sol ayak dizden aşağıya savrulur.
c. Tekrar çift ayak yere vurularak sıçranır ve bu kez sağ ayak dizden aşağıya doğru savrularak oyun tamamlanır.
ÇEKİN HALAY DİZİLSİN
1. Müzik
Çekin halay düzülsün ellerin yâri
Sürmeli gözler süzülsün ömrümün vari
Halaya girmeyenin ellerin yâri
Eli kolu çözülsün ömrümün vari
Çıktım kerpiç duvara ellerin yâri
El ettim eski yâre ömrümün vari
Eski yar şöyle dursun ellerin yâri
Can kurban yeni yâre ömrümün vari
Güvercin vurdum kalkmaz ellerin yâri
Kanı göl olmuş akmaz ömrümün vari
Eskiden sevdiğim yar ellerin yâri
Dönüp yüzüme bakmaz ömrünün yâri
Kaynak: Halil Atılgan
Kaynak Kişi: Emin Aslan
Derleyen: Sabahat Aslan
2. Ritim (2/4)
3. Birinci adım;
a. Yerimizde koşu ritminde önce sağ ayak sonra sol ayak yere basılır.
b. Sıçrayarak çift ayak yere basılarak sağ ayakta bir sekme yapılırken sol diz öne yukarı doğru çekilir.
c. Koşu ritminde sol ayak daha sonra sağ ayak yere basılır.
d. Sıçrayarak çift ayak yere basılarak sol ayakta bir sekme yapılırken sağ diz öne yukarı doğru çekilir.
4. İkinci adım;
a. Yerimizde sağ ayakla başlayarak sağ, sol ve sağ ayakuçlarında yaylanma hareketi yapılırken iki kere sol ayak dizi hafif öne çıkarılır.
b. Yerimizde sol ayakla başlayarak sol, sağ ve sol ayakuçlarında iki kere yaylanma hareketi yapılırken sağ ayak dizi öne çekilir.
c. Sağ ayakla başlayarak sağ, sol ve sağ ayakuçlarında iki kere yaylanma hareketi yapılırken sol ayak dizi öne çıkarılır.
d. Sol ayak sağ ayakucu hizasına vurularak öne doğru kaldırılır.
e. Aynı hareket sol ayakla başlayıp sağ ayakucu yere vurulup öne çekilerek bitirilir.